NASA’nın Mars’taki en gelişmiş robotik kaşifi olan Perseverance, gezegenin Jezero Krateri’ndeki görevini sürdürürken, beklenmedik bir akustik veriyi Dünya’ya iletti.
Araç, bünyesindeki son teknoloji mikrofonlar vasıtasıyla, Mars atmosferinde gerçekleşen bir elektrik boşalmasına ait olduğu düşünülen bir şok dalgası sesi yakaladı. Bu keşif, Mars atmosferinin sanılandan çok daha dinamik ve elektriksel açıdan aktif olabileceğine dair güçlü bir kanıt sundu.
Normalde Mars’ın ince ve kuru atmosferinde şimşek olaylarının Dünya’daki kadar sık veya şiddetli olması beklenmiyordu. Ancak elde edilen yeni ses verileri, bu varsayımı sorgulatır nitelikteydi.
BİLİM DÜNYASI VERİLERİ İNCELİYOR: TOZ FIRTINALARI ROL OYNUYOR
Mars’ta gök gürültüsü benzeri seslerin kaynağına dair ilk değerlendirmeler, toz fırtınaları ve girdaplar sırasında ortaya çıkan elektrostatik yüklenmeye odaklandı.
Dünya’da olduğu gibi, Mars’taki toz parçacıklarının sürtünmesi de önemli miktarda statik elektrik birikimine yol açabiliyor.
Konuyla ilgili görüşlerini bildiren Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) Gezegen Bilimleri Bölümü’nden Dr. Ingrid Halvorsen, keşfin önemini şu sözlerle ifade etti:
“Perseverance’ın kaydettiği ses, bize Mars’ın atmosferik dinamiği hakkında eşsiz bir pencere açtı. Toz fırtınaları sırasında parçacıkların birbirine sürtünmesiyle oluşan yükler, belirli koşullar altında kısa süreli ve düşük yoğunluklu elektrik boşalımlarını tetiklemiş olabilir. Bu, gezegenin atmosferik modellemesini kökten değiştirebilecek bir veriydi.”
ELEKTRİK BOŞALIMI TEORİSİ GÜÇLENDİ
Perseverance ekibinin analizleri, kaydedilen sesin şimşek veya gök gürültüsünden kaynaklanan sese çok benzeyen akustik imzalar taşıdığını ortaya koydu. Dünya’daki şimşeklerde olduğu gibi, Mars’taki elektrik boşalımı da etrafındaki havayı (Mars’ta karbondioksit ağırlıklı atmosferi) aniden ısıtarak bir şok dalgası, yani gök gürültüsü oluşturdu.
Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü (Caltech) Astrofizik Profesörü Dr. Elias Thorne, Mars’ta toz fırtınalarının yarattığı elektriklenmenin uzun süredir teorik bir olasılık olduğunu ancak bu şekilde bir ses kaydının ilk kez elde edildiğini vurguladı:
“Bu kayıt, Mars’ta atmosferik elektrik boşalımı olgusunun gerçekleştiğini kesinleştiren en güçlü kanıt oldu. Bu veriler, gelecekteki Mars görevlerinde elektriklenme seviyelerini ölçmeye yönelik özel cihazlar tasarlanmasına yol gösterecektir. Bu olayın sıklığı ve şiddeti hakkında daha fazla bilgiye ihtiyacımız var.”
Bilim insanları, Perseverance’ın toplayacağı ek akustik ve çevresel verilerle Mars’taki bu ilginç elektriklenme olaylarının tam mekanizmasını çözmeyi amaçladıklarını dile getirdi.
MARS’TA HAYAT ARAYIŞINA YENİ BOYUT
Mars’taki elektrik aktivitesinin anlaşılması, gezegenin geçmişteki iklim koşulları ve hatta olası biyolojik veya kimyasal süreçler hakkında da önemli ipuçları taşıdı.
Elektrik boşalımları, atmosferdeki gazları parçalayarak hayati öneme sahip bileşiklerin (örneğin azot oksitler gibi) oluşumuna katkıda bulunabilirdi. Bu çarpıcı keşif, Kızıl Gezegen’in sanılandan çok daha karmaşık ve hareketli bir çevreye sahip olduğunu bir kez daha kanıtladı.
