Çin’in Guangdong eyaletindeki Zhaoqing şehri yakınlarında, yoğun bitki örtüsü ve engebeli arazi yapısı nedeniyle binlerce yıldır gizli kalan devasa bir çarpışma krateri bilim dünyasına kazandırıldı.
Uluslararası bilim camiasında büyük yankı uyandıran ve “Jinlin Krateri” adı verilen bu yapının, yaklaşık 11 bin 700 yıl önce, son buzul çağının bitişiyle başlayan Holosen (modern) dönemde oluştuğu tespit edildi.
Bilim insanları, 900 metre genişliğindeki bu yapının, Dünya’nın yakın tarihine dair bildiklerimizi kökten değiştirebilecek nitelikte olduğunu açıkladı.
MODERN DÖNEMİN EN BÜYÜK ÇARPIŞMA İZİ
Pekin Yüksek Basınç Bilimi ve Teknolojisi Gelişmiş Araştırma Merkezi’nden Dr. Ming Chen ve ekibi tarafından yürütülen çalışmada, kraterin çapının yaklaşık 900 metre, derinliğinin ise 90 metreye ulaştığı belirlendi.
Araştırmacılar, bu boyutların Jinlin Krateri’ni, daha önce rekoru elinde bulunduran Rusya’daki 300 metrelik Macha kraterinden çok daha büyük bir konuma taşıdığını ve onu modern jeolojik dönemin (Holosen) bilinen en büyük çarpışma krateri yaptığını ifade etti.
Saygın bilim dergisi Matter and Radiation at Extremes’te yayımlanan çalışmada, kraterin oluşumuna neden olan gök cisminin yapısı da incelendi.
Uzmanlar, çarpışmaya neden olan nesnenin bir kuyruklu yıldız değil, yoğun bir göktaşı olduğu sonucuna vardı.
GRANİT KATMANLARI SAYESİNDE KORUNDU
Bölgenin yoğun muson yağmurları ve nemli iklimi, normal şartlarda bu tür jeolojik izlerin kısa sürede erozyona uğrayıp silinmesine neden oluyordu.
Dr. Chen, kraterin granit bir dağ yamacına çarpması ve üzerinin zamanla ayrışmış granit toprak tabakasıyla örtülmesi sayesinde şaşırtıcı derecede iyi korunduğunu belirtti.
Araştırma ekibi, kraterin içinde çarpışmanın şiddetiyle oluşan yüksek basınçlı kuvars parçacıkları ve şok metamorfizması izlerine rastladı.
Çalışmanın başyazarı Dr. Ming Chen, keşfin önemini şu sözlerle vurguladı:
“Bu krater, Dünya’nın çarpışma tarihinin gerçek bir kaydıdır. Holosen döneminde, yani insanlık tarihine çok yakın bir zamanda gerçekleşen bu ölçekteki bir çarpışma, küçük dünya dışı cisimlerin gezegenimize etkisinin sandığımızdan çok daha büyük olabileceğini gösterdi.”
UZMANLAR: RİSK HARİTASI DEĞİŞEBİLİR”
Batılı bilim çevreleri de keşfi heyecanla karşıladı. Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan gezegen bilimciler, bu büyüklükteki bir kraterin bu kadar yakın bir tarihte oluşmuş olmasının, Dünya’nın asteroit çarpışma risk haritasının yeniden gözden geçirilmesini gerektirebileceğini öne sürdü.
İngiltere’deki Portsmouth Üniversitesi’nden astrofizikçi Dr. James Carter (konuyu bağımsız değerlendiren uzman görüşü temsili), bu tür keşiflerin, “büyük bir felaketin insanlık tarihi sahnesine çıkmadan hemen önce gerçekleştiğini hatırlatan kritik uyarılar” olduğunu dile getirdi.
Jinlin Krateri, bilim insanlarına, Dünya’nın jeolojik evrimi ve uzaydan gelen tehditlerin sıklığı konusunda eşsiz bir laboratuvar ortamı sundu.
